“Hệ đào tạo” không chỉ đơn thuần là việc sắp xếp các khóa học theo nhóm mà còn thể hiện sự đa dạng và linh hoạt trong giáo dục đương đại. Từ các khóa học chính quy, học kết hợp với làm việc, cho đến học trực tuyến, mỗi hình thức mang lại giá trị và mục tiêu đặc biệt, đáp ứng các nhu cầu và mong muốn khác nhau của học viên.
Bạn tự hỏi hệ đào tạo là gì, có mấy loại và mỗi loại có nhược điểm gì? Hãy khám phá các hệ đào tạo cùng chúng tôi qua bài viết sau đây.
Các hệ đào tạo là gì?
“Hệ đào tạo” trong ngành giáo dục ám chỉ cấu trúc tổ chức và phương pháp sử dụng để truyền đạt kiến thức, kỹ năng, và thông tin chuyên môn tới học viên. Nó bao gồm một loạt các chương trình, khóa học, và mô hình giáo dục được thiết kế để đáp ứng nhu cầu học tập cụ thể của người học trong các lĩnh vực khác nhau.
Hệ đào tạo có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí, bao gồm môi trường giáo dục (trực tiếp tại lớp học, trực tuyến, hay học kết hợp), cấp độ giáo dục (phổ thông, đại học, sau đại học), và mục tiêu giáo dục (chuyên môn hóa, nâng cao kỹ năng, phát triển cá nhân).
Mỗi hệ đào tạo được thiết kế để cung cấp một trải nghiệm học tập độc đáo và hiệu quả, nhằm trang bị cho học viên những kỹ năng và kiến thức cần thiết cho sự phát triển cá nhân và chuyên môn.
Các hệ đào tạo phổ biến hiện nay trong hệ thống giáo dục Việt Nam
Theo Điều 6 của Luật Giáo dục đại học 2012, được cập nhật và sửa đổi vào năm 2018, Việt Nam áp dụng ba hình thức đào tạo chính trong giáo dục đại học:
Các hình thức này, gồm đào tạo chính quy, học kết hợp với làm việc, và đào tạo từ xa, mục tiêu là cung cấp bằng cấp cho các bậc học trong hệ thống giáo dục đại học. Sự chuyển tiếp giữa các hình thức đào tạo được thực hiện theo nguyên tắc liên thông.
Như vậy, ba phương thức đào tạo chủ yếu bao gồm: Đào tạo chính quy, Học kết hợp làm (vừa học vừa làm), và Đào tạo từ xa.
Hệ đào tạo chính quy
Hình thức đào tạo chính quy tại Việt Nam được coi là loại hình giáo dục chính thức và sâu rộng nhất, kéo dài khoảng bốn năm. Sinh viên tốt nghiệp từ loại hình này sẽ được cấp bằng cử nhân trong các lĩnh vực như kế toán, kiểm toán, kinh tế hoặc các ngành nghề khác, đặc biệt nhấn mạnh vào việc đào tạo chuyên môn sâu. Đây là sự lựa chọn phù hợp với những ai mong muốn xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc cho sự phát triển nghề nghiệp sau này.
Thí sinh mong muốn theo học loại hình này cần phải qua kỳ thi tuyển sinh đại học hoặc cao đẳng, tùy thuộc vào mức độ đào tạo mong muốn. Một khi đã được chấp nhận, họ sẽ theo học theo chương trình giáo trình do trường đặt ra và cuối cùng nhận bằng chính quy được công nhận trên toàn quốc sau khi tốt nghiệp.
Có ba phân khúc chính trong hệ đào tạo chính quy bao gồm: đại học chính quy, chương trình liên thông từ cao đẳng lên đại học và học văn bằng hai.
- Đại học chính quy thường mất từ 4 đến 6 năm để hoàn thành, tùy thuộc vào ngành học, và sinh viên sẽ được cấp bằng cử nhân sau khi hoàn thành.
- Chương trình liên thông từ cao đẳng lên đại học kéo dài khoảng 1,5 năm, yêu cầu sinh viên thực tập và viết luận văn, có thể kéo dài hơn 2 năm nếu chọn ngành khác so với ngành đã học ở trình độ cao đẳng.
- Văn bằng hai được thiết kế cho những người đã có bằng đại học và muốn học thêm một ngành khác. Thời gian học cho cùng ngành khoảng 12-20 tháng, trong khi đối với ngành khác có thể mất từ 24 đến 36 tháng để hoàn thành.
Đối tượng và độ tuổi phù hợp với hệ đào tạo chính quy
- Đối tượng tham gia: Các học sinh đã hoàn thành chương trình Trung học phổ thông (THPT) hoặc có bằng cấp tương đương.
- Về độ tuổi: Phần lớn sinh viên bắt đầu học trong hệ đào tạo chính quy thường nằm trong độ tuổi từ 18 đến 22. Tuy nhiên, không tồn tại hạn chế độ tuổi cụ thể, chỉ cần thí sinh đủ điều kiện theo tiêu chí tuyển sinh của các cơ sở giáo dục.
Quy trình học hệ chính quy
- Môn học đại cương: Các khóa học này cung cấp cho sinh viên một nền tảng kiến thức chắc chắn trong các lĩnh vực như triết học, lịch sử, đạo đức, pháp luật, kỹ năng mềm, toán học và tin học, ngoại ngữ, và nhiều hơn nữa. Chúng giúp sinh viên phát triển một cái nhìn toàn diện và có hệ thống về kiến thức, là bước đệm quan trọng trước khi tiếp tục học các môn chuyên ngành. Qua đó, sinh viên sẽ có khả năng áp dụng kiến thức vào đời sống thực tiễn, phát triển tư duy và kỹ năng, chuẩn bị họ cho sự nghiệp và cuộc sống sau này.
- Kiến thức chuyên ngành: Đây là những kiến thức và kỹ năng sâu sắc, cụ thể trong một ngành nghề nhất định, bao gồm cả lý thuyết và kinh nghiệm thực tiễn. Các chương trình giáo dục đại học và cao đẳng cung cấp kiến thức chuyên ngành chi tiết, giúp sinh viên hiểu sâu các vấn đề chuyên sâu trong lĩnh vực họ chọn lựa, từ đó có thể áp dụng chúng vào thực tế và xây dựng sự nghiệp trong ngành đó.
Hệ đào tạo không chính quy (Hệ Tại Chức)
“Hệ đào tạo tại chức” là một hình thức giáo dục dành cho những người đã đi làm hoặc không thể theo học đại học, cao đẳng theo hình thức chính quy do các ràng buộc về thời gian, địa điểm, và nghĩa vụ công việc. Mục tiêu của hệ đào tạo này là cung cấp cơ hội học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, kiến thức và kỹ năng cho người học thông qua các khóa học linh hoạt về thời gian và hình thức tổ chức.
Hệ đào tạo tại chức thường được tổ chức vào các buổi tối hoặc cuối tuần để phù hợp với lịch trình bận rộn của người đi làm. Các chương trình đào tạo tại chức có thể bao gồm các cấp độ từ chứng chỉ, cao đẳng, đến đại học và thậm chí là sau đại học.
Chương trình học và nội dung giảng dạy của hệ tại chức thường tương tự như chương trình chính quy, nhưng được điều chỉnh để phù hợp với đối tượng người học đã có kinh nghiệm làm việc và cần linh động về thời gian. Mặc dù hình thức học này mang lại nhiều lợi ích về mặt thời gian và sự linh hoạt, nó cũng đòi hỏi sự tự giác cao và khả năng tự quản lý thời gian tốt từ phía người học để đạt được kết quả tốt nhất.
Đối tượng và độ tuổi phù hợp với hệ đào tạo không chính quy
- Đối tượng tham gia: Phù hợp với những cá nhân đang đi làm hoặc mong muốn một lựa chọn học tập có tính linh hoạt cao. Đối với chương trình văn bằng hai, yêu cầu đối tượng tham gia phải sở hữu bằng đại học hoặc bằng cấp tương đương trước khi nộp đơn.
- Yêu cầu về độ tuổi: Mặc dù không có hạn chế cụ thể về độ tuổi, nhưng người tham gia thường là những người trên 22 tuổi, dựa trên bối cảnh giáo dục và mục tiêu cá nhân của họ.
Quy trình học hệ không chính quy
Chương trình đào tạo hệ không chính quy bao gồm nhiều loại khóa học khác nhau từ các khóa học ngắn hạn, trung cấp, cao đẳng đến đại học, cũng như các khóa học nghề. Đặc điểm của những chương trình này là không bắt buộc thí sinh phải trải qua kỳ thi tuyển, nhưng thường đặt ra các yêu cầu cụ thể liên quan đến bằng cấp học vấn hoặc kinh nghiệm làm việc của học viên.
Hệ đào tạo từ xa (E-Learning)
Hệ đào tạo trực tuyến hiện đại là một phương pháp giáo dục đại học rất được ưa chuộng, nơi sinh viên và giáo viên không cần phải gặp nhau trực tiếp mà thay vào đó, tương tác thông qua internet. Sinh viên có thể tiếp cận bài giảng và tham gia hoạt động học tập mọi lúc, mọi nơi, với sự trợ giúp của các thiết bị như máy tính, smartphone hoặc tablet.
Các giảng viên sử dụng các hệ thống e-learning để phát triển và truyền đạt kiến thức, cũng như hỗ trợ sinh viên trong suốt khóa học. Điều này rất thích hợp với những người không thể tham gia giáo dục theo cách truyền thống do ràng buộc về thời gian hoặc khoảng cách địa lý.
Giáo dục trực tuyến mang lại sự linh hoạt về thời gian và không gian nhờ vào việc ứng dụng công nghệ thông tin, cho phép một môi trường học tập không bị giới hạn. Đối với những người chưa có bằng đại học, thời gian học kéo dài từ 3.5 đến 4 năm, trong khi đó, những người đã hoàn thành chương trình trung cấp, cao đẳng hoặc đại học có thể hoàn thành trong khoảng từ 1.5 đến 3 năm.
Đối tượng và độ tuổi phù hợp với hệ đào tạo từ xa
- Đối tượng tham gia: Phù hợp với những cá nhân không có khả năng tham gia học tập trực tiếp tại cơ sở giáo dục do vấn đề địa lý, đã bắt đầu sự nghiệp hoặc có một lịch trình cá nhân dày đặc, và mong muốn một phương thức học tập linh hoạt qua mạng.
- Yêu cầu về độ tuổi: Chương trình không hạn chế về độ tuổi của người tham gia. Dù bạn ở lứa tuổi nào, miễn là bạn đủ điều kiện theo yêu cầu của chương trình, bạn đều có thể đăng ký tham gia.
Quy trình học hệ đào tạo từ xa
Sử dụng cách tiếp cận giáo dục tiên tiến thông qua E-Learning, một hình thức học tập trực tuyến dựa trên việc áp dụng công nghệ thông tin và truyền thông. Điều này tạo nên một môi trường học trực tuyến toàn diện, tương tác và dễ dàng tiếp cận cho người học.
Giá trị bằng cấp của Hệ chính quy và hệ không chính quy có khác biệt như thế nào?
Kể từ tháng 3 năm 2020, dựa trên Thông tư 27/2019/TT-BGDĐT, các bằng đại học không còn phân biệt ghi chú giữa “chính quy” và “tại chức”. Theo thông tư này, các loại bằng đại học bao gồm: Bằng cử nhân, bằng thạc sĩ, bằng tiến sĩ và các loại bằng khác tương đương, sẽ ghi chứa 10 thông tin cụ thể như sau:
- Tiêu đề của văn bằng.
- Loại bằng (cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ hoặc tương đương).
- Ngành học.
- Tên của trường đại học cấp bằng.
- Họ và tên người nhận bằng.
- Ngày tháng năm sinh của người nhận.
- Hạng của bằng tốt nghiệp (nếu có).
- Địa điểm và ngày tháng cấp bằng.
- Chữ ký và tên của người có thẩm quyền cấp bằng, kèm theo dấu của trường.
- Số hiệu và số ghi trên sổ cấp bằng.
Như vậy, các bằng tốt nghiệp đại học sẽ không còn sự phân biệt giữa hình thức đào tạo chính quy và không chính quy, mà thay vào đó là ghi chú về hạng tốt nghiệp của sinh viên.
Ưu và nhược điểm của các Hệ Đào Tạo
Mỗi phương thức giáo dục mang lại những ưu điểm và đối mặt với các thách thức khác nhau. Dưới đây là một cái nhìn tổng quát về các điểm mạnh và điểm yếu của ba hình thức đào tạo phổ biến, được cung cấp bởi Bao Xin Việc, giúp bạn có thêm thông tin tham khảo:
Ưu điểm và nhược điểm hệ đào tạo chính quy
Dưới đây là ưu điểm và nhược điểm của hệ đào tạo chính quy:
Ưu điểm
- Môi Trường Học Tập Tương Tác: Sinh viên có cơ hội tương tác trực tiếp với giảng viên và bạn bè, tạo điều kiện cho việc học nhóm và trao đổi kiến thức một cách hiệu quả.
- Cơ Sở Vật Chất và Hỗ Trợ Học Thuật: Các trường thường cung cấp thư viện, phòng lab, và các nguồn học liệu phong phú, cũng như tư vấn và hỗ trợ học thuật cho sinh viên.
- Cơ Hội Phát Triển Kỹ Năng Mềm: Tham gia các hoạt động ngoại khóa, tổ chức sinh viên giúp phát triển kỹ năng lãnh đạo, làm việc nhóm, và giao tiếp.
- Chứng Chỉ và Bằng Cấp Có Giá Trị: Bằng cấp từ hệ chính quy thường được công nhận rộng rãi và đánh giá cao trong thị trường lao động.
Nhược điểm
- Ít Linh Hoạt: Lịch trình học cố định có thể không phù hợp với sinh viên làm việc hoặc có trách nhiệm gia đình.
- Chi Phí Cao: Học phí và các chi phí liên quan (như ăn ở, đi lại) thường cao hơn so với hình thức đào tạo từ xa hoặc không chính quy.
- Áp Lực Cao: Môi trường cạnh tranh và áp lực từ việc học có thể gây stress cho sinh viên.
- Thời Gian Cố Định: Sinh viên phải hoàn thành chương trình trong một khoảng thời gian cố định, có thể gây khó khăn cho những người cần linh hoạt thời gian để cân nhắc giữa công việc và học tập.
Ưu điểm và nhược điểm hệ đào tạo tại chức
Dưới đây là ưu điểm và nhược điểm của hệ đào tạo tại chức:
Ưu điểm
- Linh hoạt: Hệ đào tạo tại chức thường có lịch trình linh hoạt, cho phép sinh viên cân đối giữa công việc, cuộc sống cá nhân và việc học.
- Tiết kiệm chi phí: Chi phí tham gia hệ đào tạo tại chức thường thấp hơn so với hệ chính quy, phù hợp với những người có ngân sách hạn chế.
- Cải thiện sự nghiệp: Hệ đào tạo này giúp những người đã đi làm có cơ hội nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên môn, từ đó mở ra cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp.
- Ứng dụng thực tiễn: Sinh viên có thể áp dụng ngay những kiến thức và kỹ năng học được vào công việc hàng ngày, giúp cải thiện hiệu quả công việc.
Nhược điểm
- Mức độ tương tác hạn chế: Hệ đào tạo tại chức thường thiếu sự tương tác trực tiếp giữa sinh viên và giảng viên, cũng như giữa các sinh viên với nhau.
- Chất lượng giáo dục: Một số chương trình đào tạo tại chức có thể không đạt được chất lượng giáo dục tương đương với hệ chính quy, tùy thuộc vào cơ sở giáo dục và nguồn lực.
- Tự học: Sinh viên cần phải có khả năng tự học cao và tự giác trong việc tự quản lý thời gian và tiến độ học tập của mình.
Ưu điểm và nhược điểm hệ đào tạo từ xa
Dưới đây là ưu điểm và nhược điểm của hệ đào tạo từ xa:
Ưu điểm
- Tính Linh Hoạt Cao: Sinh viên có thể học mọi lúc, mọi nơi, miễn là có kết nối internet, giúp dễ dàng cân đối giữa công việc, học tập và cuộc sống cá nhân.
- Tiết Kiệm Chi Phí: Học từ xa giảm thiểu chi phí di chuyển và sinh hoạt, cũng như học phí thường thấp hơn so với hệ chính quy.
- Phạm Vi Đa Dạng Của Khóa Học: Cung cấp cơ hội truy cập vào nhiều khóa học và chương trình đào tạo mà không bị giới hạn bởi địa lý.
- Ứng Dụng Công Nghệ: Khuyến khích sử dụng và phát triển kỹ năng sử dụng công nghệ trong quá trình học tập.
Nhược điểm
- Thiếu Tương Tác Trực Tiếp: Sự tương tác giữa sinh viên với giáo viên và bạn học có thể bị hạn chế, ảnh hưởng đến trải nghiệm học tập và sự hỗ trợ cần thiết.
- Tự Giác và Tự Quản Lý: Đòi hỏi mức độ tự giác và kỷ luật cao từ phía sinh viên để duy trì tiến độ và chất lượng học tập.
- Công Nhận Bằng Cấp: Mặc dù ngày càng được cải thiện, nhưng bằng cấp từ một số chương trình đào tạo từ xa vẫn có thể không được đánh giá cao như hệ chính quy.
- Yêu Cầu Công Nghệ: Cần có trang thiết bị và kết nối internet đáng tin cậy, điều này có thể là một rào cản đối với một số sinh viên.
Hệ đào tạo chính quy và hệ không chính quy có khác biệt gì?
Sự phân biệt giữa các hình thức đào tạo chủ yếu nằm ở khung thời gian và phương pháp tổ chức, quản lý giáo dục. Tuy nhiên, giá trị của bằng cấp thu được sau khi kết thúc khóa học không phân biệt giữa các hệ đào tạo. Do đó, việc đánh giá cao sự nỗ lực và khao khát học hỏi, cũng như việc phát triển kỹ năng của sinh viên, là rất quan trọng.
Các trường có hệ đào tạo từ xa uy tín nhất hiện nay
Ngày nay, hệ đào tạo từ xa đã trở nên rất phổ biến và được nhiều người ủng hộ nhờ vào các lợi ích đa dạng mà nó đem lại. Chính vì thế, nhiều trường đại học đã không ngần ngại mở rộng và áp dụng hệ đào tạo này cho đa dạng các chuyên ngành.
Sau đây là danh sách một số trường cung cấp các chương trình đào tạo từ xa có uy tín:
- Đại học Kinh tế quốc dân
- Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông
- Đại học Mở
- Học viện Tài chính
- Đại học Công nghệ thông tin – Đại học Quốc gia TP.HCM
- Và nhiều trường khác.
Trong bài này, chúng tôi đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về các hệ đào tạo khác nhau và giới thiệu một số hình thức giáo dục được ưa chuộng tại Việt Nam. Nếu bạn đang quan tâm và có dự định tham gia vào một trong những lĩnh vực này, chúng tôi khuyên bạn nên tìm hiểu thêm về các tiêu chí tuyển sinh và thông tin về các trung tâm đào tạo để đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.
Hy vọng rằng, những thông tin chia sẻ trong bài viết sẽ hỗ trợ bạn trên hành trình tìm kiếm và lựa chọn hướng đi học vấn thích hợp.